దేవాలయాలలో శైవాగమాల రీత్యా పూజాదికాల వివరణ*

దేవాలయాలలో శైవాగమాల రీత్యా పూజాదికాల వివరణ*

 ******ఆగమముల ఉత్పత్తి********

                     ***ఓం***

ఆగతం శివవక్త్రాత్తు గతంచ గిరిజాముఖే।

మతంచ వాసుదేవస్య తస్మాదాగమ ముచ్యతే॥

*ఈశ్వరుడు ఈ ఆగమాలు అమ్మవారికి వివరిస్తే అవి మహావిష్ణువు సమ్మతించి లోకానికి వ్యాప్తి చేసారు*

*ఆగమాల గురించి కొన్ని ముఖ్య విషయాలు

విభాగం ఆగమాలు ప్రధానంగా శైవం, వైష్ణవం, శాక్తం అనే మూడు శాఖలుగా విభజించబడ్డాయి.

*శైవాగమాలు (శివుడికి సంబంధించినవి)

*వైష్ణవాగమాలు (విష్ణువుకు సంబంధించినవి)

*శాక్తాగమాలు (దేవికి సంబంధించినవి)

వీటిలో దేవాలయాల నిర్మాణం, విగ్రహాల ప్రతిష్ఠాపన, పూజా విధానాలు, నిత్య నైమిత్తిక ఉత్సవాలు, మంత్రాలు, యోగ సాధన మొదలైన అనేక విషయాలను ఆగమాలు వివరిస్తాయి.

కర్మ, జ్ఞాన సముచ్చయాన్ని తెలిపే ప్రశస్తి

ఆగమాల గొప్పదనం కేవలం తత్త్వజ్ఞానం చెప్పడమే కాక, ఆ జ్ఞానాన్ని పొందేందుకు ఆచరించాల్సిన క్రియలను (కర్మ) కూడా వివరిస్తాయి 

 

వేదాః కర్మ ప్రధానాస్స్యుః, ఉపనిషద్ జ్ఞానబోధకాః।

ఉపాసనా ప్రధానాని, ఆగమాః శివ శాసనాః॥

 వేదాలు కర్మను (యాగాదులు, క్రతువులు) ప్రధానంగా బోధిస్తాయి ఉపనిషత్తులు కేవలం జ్ఞానాన్ని మాత్రమే బోధిస్తాయి అయితే, ఆగమాలు కర్మతో కూడిన ఉపాసనను (అనుష్ఠానం ,పూజలు, అర్చనలు) ప్రధానంగా బోధిస్తాయి.

ఇవి సాక్షాత్తు శివుని యొక్క శాసనాలు.

ఆగమములు కర్మ-జ్ఞాన సముచ్చయ బోధకములు. అంటే, ఆచరణ (క్రియలు) మరియు తత్వజ్ఞానం (జ్ఞానం) రెండింటినీ కలిపి బోధించి, జీవులకు ముక్తిని ప్రసాదించే మార్గాన్ని చూపుతాయి. అందుకే నేటి హిందూ ధర్మంలో దేవాలయాల నిర్మాణం, పూజాధికాలు అన్నీ కూడా ఈ ఆగమ శాస్త్రాల ఆధారంగానే జరుగుతున్నాయి.

*శివ ఆగమ అర్చనలలో ముఖ్యంగా శైవ సిద్ధాంతం మరియు కాశ్మీర్ శైవం అనే రెండు ప్రధాన విభాగాలలో వ్యత్యాసాలు కనిపిస్తాయి. అయితే, సాధారణంగా హిందూ దేవాలయాలలో జరిగే అర్చనా విధానాలు శైవ సిద్ధాంత ఆగమాలను (ముఖ్యంగా 28 శివ ఆగమాలు) అనుసరిస్తాయి.

ఈ ఆగమ అర్చనలలోని ప్రధాన వ్యత్యాసాలను ఇక్కడ చూడవచ్చు*

**********

1. అర్చనా పద్ధతిలో వ్యత్యాసాలు 

(Procedure Differences)

1 లక్షణం వైదికం (శ్రుతికి ప్రాధాన్యం) తంత్రికం

2ఆగమం (తంత్రానికి ప్రాధాన్యం)

1  బ్రహ్మజ్ఞానం మరియు మోక్షం. 

 భోగం (ఐహిక సుఖం) మరియు మోక్షం.

ప్రధాన ఆరాధన అగ్నిలో హోమం చేయడం, దేవతలను ఆహ్వానించడం. ప్రతిమ (మూర్తి) లేదా లింగంలో శక్తిని ఆవాహన చేయడం.

అర్చన క్రమం వేద మంత్రాలు, ఉపనిషద్ సూక్తాలు (రుద్రం, చమకం). దీక్ష తీసుకున్న అర్చకుడు ఆసనాలు, ముద్రలు, న్యాసాలు ఉపయోగిస్తాడు.

2 

బీజాక్షరాలు సాధారణంగా ఉపయోగించరు. బీజాక్షర మంత్రాలు (ఉదా: నమః శివాయ) ప్రధానంగా వాడతారు.

దైవ భావన పరబ్రహ్మ నిరాకారుడుగా భావిస్తారు. సకళ (సాకార) లేదా నిష్కళ-సకళ రూపంలో ఆరాధిస్తారు.

**********

*ఆగమాలలో తాంత్రిక వ్యత్యాసాలు*

శైవ ఆగమాలు చాలా ఉన్న 28 వాడుక అందుబాటులో ప్రముఖంగా ఉన్నాయి  వాటిని స్థూలంగా మూడు ప్రధాన విభాగాలుగా విభజించవచ్చు, ఆయా విభాగాల అర్చనా పద్ధతుల్లో తేడాలు ఉంటాయి

1 దక్షిణ మార్గం (శైవ సిద్ధాంతం) - Right Hand Path ఇది అత్యంత సాధారణంగా దేవాలయాలలో పాటించే పద్ధతి. ప్రాధాన్యం శుద్ధమైన భక్తి, క్రియా కలాపాలు, ఆచారాలు వాటి లక్షణం కేవలం సాత్విక పూజా ద్రవ్యాలు, కఠినమైన నియమాలు, మంత్రాలతో ఆవాహనం (ఆహ్వానించడం).

ఆచరించే ప్రాంతం దక్షిణ భారతదేశం, శ్రీలంక.

2 వామ మార్గం (కాశ్మీర్ శైవం/తంత్రం) - Left Hand Path ఇది కొంత నిగూఢమైన మరియు శక్తివంతమైన పద్ధతి ప్రాధాన్యం శక్తి (దేవి) ఆరాధన, మానసిక సాధన, చక్రాలపై ధ్యానం ,లక్షణం కొన్ని ప్రత్యేకమైన ద్రవ్యాలు, భోగాలు మరియు తీవ్రమైన సాధనలు అవసరం. జ్ఞానానికి ఎక్కువ ప్రాధాన్యం.

ఆచరించే ప్రాంతం ఉత్తర భారతదేశం, నేపాల్.

3. *అర్చన దశలలో వ్యత్యాసాలు*

దేవాలయాలలో జరిగే శివ ఆగమ అర్చన (పూజ)లో ప్రధానంగా మూడు దశలు ఉంటాయి. 

ఇవి దాదాపు అన్ని ఆగమాలలో సాధారణంగా ఉన్నప్పటికీ, ప్రతి ఆగమం ఒక్కో దశకు ఇచ్చే ప్రాధాన్యతలో తేడా ఉంటుంది

*********

1. క్రియ (Action/Ritual)

వివరణ  బాహ్య క్రియలు. దేవాలయం నిర్మాణం, ప్రతిమ/లింగ స్థాపన, అభిషేకం, ఆరాధన, వస్త్రాలంకరణ వంటి భౌతిక చర్యలు.

వ్యత్యాసం ప్రతి ఆగమం, దేవాలయ నిర్మాణానికి, లింగం లేదా మూర్తి లక్షణాలకు వేర్వేరు నియమాలను నిర్దేశిస్తుంది.

2. చర్య (Conduct/Observance)

వివరణ వ్యక్తిగత మరియు సామాజిక ప్రవర్తన. పూజారి యొక్క శుద్ధి, భక్తుల నియమాలు, దీక్షా పద్ధతులు.

వ్యత్యాసం అర్చకుడికి అవసరమైన దీక్ష (సమయ, విశేష, నిర్వణా) రకాలు, మంత్రాల ఉచ్చారణలో తేడాలు ఉంటాయి.

3. యోగ (Union)

వివరణ  ధ్యానం మరియు అంతరంగ ఆరాధన. బహిరంగ పూజ తరువాత శివ చైతన్యాన్ని మనస్సులో ధ్యానించడం.

వ్యత్యాసం కాశ్మీర్ శైవం (త్రిపుర తంత్రం) వంటి ఆగమాలు బాహ్య పూజ కంటే ఈ అంతరంగాన్ని (జ్ఞాన మార్గం) అధికంగా ప్రోత్సహిస్తాయి.

స్థూలంగా, అన్ని శివ ఆగమాలు శివుడిని పరమ చైతన్యంగా ఆరాధించాలని చెబుతున్నప్పటికీ, భక్తుడి స్థాయి మరియు అవసరాన్ని బట్టి సాధన యొక్క మార్గాన్ని (క్రియ, చర్య, యోగ) మారుస్తాయి.

************

*28 శైవ ఆగమాలు*

వాటి  పేర్లు ఇక్కడ ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ ఆగమాలు దేవాలయ నిర్మాణం (శిల్పం), విగ్రహ ప్రతిష్ఠాపన, పూజా విధానాలు మరియు శైవ తత్వ సిద్ధాంతాలను వివరిస్తాయి.

ఈ ఆగమాలు శివుని యొక్క ఐదు ముఖాల (పంచ బ్రహ్మలు) నుండి ఉద్భవించాయని అర్ధం

*సద్యోజాత ముఖం నుండి (పశ్చిమ ముఖం)

 ఆగమం పేరు

1. కామికాగమం

2. యోగజాగమం

3. చింత్యగమం

4. కారణాగమం

5. అజితాగమం

 *వామదేవ ముఖం నుండి (ఉత్తర ముఖం)

6. దీప్తాగమం

7. సూక్ష్మగమం

8. సహస్రగమం

9. అంశుమదగమం

10. సుప్రభేదగమం

*అఘోర ముఖం నుండి (దక్షిణ ముఖం)

11. విజయాగమం

12. నిశ్వాసగమం

13. స్వాయంభువగమం

14. అనలాగమం (లేదా ఆగ్నేయగమం)

15. వీరాగమం

*తత్పురుష ముఖం నుండి (తూర్పు ముఖం)

16. రౌరవగమం

17. మకుటాగమం

18. విమలగమం

19. చంద్రజ్ఞానగమం

20. ముఖబింబగమం

*ఈశాన ముఖం నుండి (ఊర్ధ్వ ముఖం)

21. ప్రోద్గీతాగమం

22. లలితాగమం

23. సిద్ధాగమం

24. సంతానాగమం

25. సర్వోక్తాగమం

26. పారమేశ్వరగమం

27. కిరణాగమం

28. వాతుళాగమం

ఈ 28 ఆగమాలలో, మొదటి 10 ఆగమాలను శైవ సిద్ధాంతానికి ముఖ్యమైనవిగా పరిగణిస్తారు. దక్షిణ భారతదేశంలోని చాలా శివాలయాలలో పూజలు ప్రధానంగా కామికాగమం మరియు కారణాగమం వంటి వాటిని అనుసరించి నిర్వహిస్తారు.

***********

*నిత్య పూజా సేవలు (Daily Worship)*

ఇవి ప్రతి రోజు ఆలయంలో క్రమం తప్పకుండా నిర్వహించాల్సిన పూజా కార్యక్రమాలు. వీటిని సాధారణంగా రోజుకు ఐదు లేదా ఆరు సార్లు నిర్వహిస్తారు (షట్కాల పూజ).

*సేవ పేరు సమయం సేవ యొక్క స్వభావం*

*ప్రాతఃకాల పూజ ఉదయం (సూర్యోదయానికి ముందు) నిద్ర లేపడం (సుప్రభాతం), తైలాభిషేకం లేదా సామాన్య అభిషేకం.

*కాలసంధి పూజ ఉదయం 8-9 గంటల మధ్య ప్రధానంగా ద్రవ్యాభిషేకం (పాలు, పెరుగు, తేనె), అలంకరణ, నైవేద్యం నివేదించడం.

*ఉచ్చిత్కాల పూజ మధ్యాహ్నం 12 గంటలకు రోజులో అత్యంత ముఖ్యమైన పూజ. అలంకరణ, ప్రత్యేక మంత్రోచ్ఛారణ, భారీ నైవేద్యం సమర్పించడం.

*సాయంకాల పూజ సాయంత్రం 5-6 గంటలకు ఆలయాన్ని శుద్ధి చేయడం, దీపారాధన (సంజ కట్టు), లఘు నైవేద్యం.

*అర్థజమ పూజ రాత్రి (శయనించే ముందు) ఆఖరి పూజ. అర్చకులు తమ నోటిపై గుడ్డ కట్టుకుని పూజ చేస్తారు (గాలి కూడా తగలకుండా), శయనాసనం సమర్పించి, పలహార నైవేద్యం నివేదిస్తారు.

*********

*నైమిత్తిక సేవలు (Occasional Rituals)*

ఇవి ప్రత్యేక రోజులలో, తిథులలో లేదా పండుగల సమయంలో నిర్వహించబడే పూజలు మరియు సేవలు

*మాస శివరాత్రి ప్రతి నెల కృష్ణ పక్ష చతుర్దశి రోజున రాత్రి పూజలు.

*ప్రదోష పూజ ప్రతి పక్షంలో త్రయోదశి తిథి సాయంత్రం వేళల్లో ప్రత్యేక అభిషేకాలు, అలంకరణ.

*మాసాభిషేకాలు: పౌర్ణమి లేదా అమావాస్య రోజుల్లో ప్రత్యేక ద్రవ్యాలతో అభిషేకాలు.

*సంవత్సరాది ఉత్సవాలు  మహాశివరాత్రి, కార్తీక దీపం, తిరువాతిరై వంటి ప్రధాన పండుగల సమయంలో నిర్వహించే ప్రత్యేక యజ్ఞాలు, ఊరేగింపులు (పుష్ప పల్లకీ).

*********

*కామ్య సేవలు (Wish-Fulfilling Rituals)*

ఇవి భక్తుల కోరిక మేరకు లేదా ఆలయ శుద్ధి కోసం నిర్వహించే ప్రత్యేక సేవలు

*రుద్రాభిషేకం: ఏకాదశ రుద్ర మంత్రాలతో చేసే ప్రత్యేక అభిషేకం.

*లక్ష బిల్వార్చన శివుడికి లక్ష బిల్వ పత్రాలతో అర్చన చేయడం.

*దీక్షా విధులు ఆగమాన్ని అనుసరించే అర్చకులకు లేదా శిష్యులకు ఇచ్చే శైవ దీక్ష కార్యక్రమాలు.

*కుంభాభిషేకం (మహా సంప్రోక్షణ): ఆలయ నిర్మాణం లేదా పునరుద్ధరణ తరువాత, లేదా ప్రతి 12 సంవత్సరాలకు ఒకసారి నిర్వహించే అత్యంత పవిత్రమైన వేడుక.

***********

*కారణాగమ ప్రత్యేకత*

కారణాగమం శుద్ధి (పరిశుభ్రత) మరియు మంత్ర శక్తికి అత్యధిక ప్రాధాన్యత ఇస్తుంది. ప్రతి అర్చనా సమయంలో, అర్చకుడు తన శరీరాన్ని, మనస్సును మరియు పూజా ద్రవ్యాలను శుద్ధి చేసుకోవడానికి న్యాసాలు (శరీరంపై దేవతా భాగాలను ఉంచడం) మరియు ముద్రలు (చేతి సంజ్ఞలు) తప్పనిసరిగా పాటించాలి.

*ముఖ్యమైన నైవేద్యాలు (అర్చనలో)*

ఆగమాల ప్రకారం, శివపూజలో నివేదించడానికి అత్యంత ముఖ్యమైన, పవిత్రమైన ఆహార పదార్థాలు

*శుద్ధాన్నం (అన్నం)

కేవలం ఉప్పు లేకుండా, శుభ్రంగా వండిన తెల్ల అన్నం ప్రధాన నైవేద్యంగా ఉంటుంది. ఇది శుద్ధమైన భోగాన్ని సూచిస్తుంది.

*పాయసం*

పరమాన్నం (పాలు, బియ్యం, బెల్లం/పంచదార కలిపి వండినది) చాలా ముఖ్యమైన నైవేద్యంగా పరిగణిస్తారు.

*పండ్లు మరియు పాలు*

అరటిపండ్లు, కొబ్బరి కాయలు, మామిడి వంటి శుద్ధమైన పండ్లు.

*ఆవు పాలు (గోక్షీరం) మరియు పెరుగు (దధి).

*పానీయాలు తేనె (మధు) మరియు చెరకు రసం.

*పిండి వంటకాలు కొన్ని ప్రత్యేక పూజల సమయంలో లడ్డూలు, వడలు లేదా దోసెలు (ఆగమాల్లో చెప్పబడిన రీతిలో) నివేదిస్తారు.

***ఆగమ రీత్యా నిషేధించబడిన నైవేద్యాలు***

శివ ఆగమాలు కొన్ని పదార్థాలను శివార్చనలో నిషేధిస్తాయి. ఇవి ఆ దేవతకు ప్రీతిపాత్రం కాదని, తామస గుణాన్ని పెంచుతాయని భావిస్తారు

*నిషేధిత పదార్థం వివరణ*

*కందమూలాలు ఉల్లిపాయలు (వెంకాయలు), *వెల్లుల్లి (తెల్లగడ్డలు) వంటివి పూర్తిగా నిషిద్ధం.

*మాంసం మరియు చేపలు తామస స్వభావం కారణంగా, ఏ రూపంలోనూ మాంసాహారం నివేదించరు.

*తడిసిన పండ్లు పాత, కుళ్ళిన లేదా పురుగులు పట్టిన పండ్లు, అశుభ్రమైన పదార్థాలు.

*ఎంగిలి పదార్థాలు ఒకరు రుచి చూసిన లేదా వాసన చూసిన ఆహార పదార్థాలను నివేదించకూడదు.

*పసుపు/మిరప పొడి సాధారణంగా పసుపు, మిరప పొడి వంటి ఘాటైన మసాలాలను నైవేద్య పదార్థాలలో వాడటం నిషేధించబడింది. (కొన్ని దేవతలకు అలంకరణలో వాడవచ్చు, కానీ నైవేద్యంగా కాదు).

******

*ప్రత్యేక ద్రవ్యాలు మరియు ప్రాధాన్యత*

*బిళ్వపత్రం (మారేడు): మారేడు ఆకులు ఆహార నైవేద్యం కానప్పటికీ, శివపూజలో అత్యంత ముఖ్యమైన ద్రవ్యంగా, శివుడికి ప్రీతిపాత్రంగా పరిగణించబడుతుంది.

*విభూతి (భస్మం): శివుడికి అత్యంత ప్రియమైనది *భస్మం ఆగమాలు, నైవేద్యం యొక్క పరిశుభ్రత (శుచి) మరియు తయారుచేసే వ్యక్తి యొక్క భక్తి (శుచి)పై ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తాయి. పూజారి లేదా వంట చేసే వ్యక్తి స్నానం చేసి, భక్తితో, ఉప్పు లేకుండా వండిన ఆహారాన్ని మాత్రమే నివేదించాలి.

**********

*కారణాగమం ప్రకారం ముఖ్య నైవేద్యాలు*

కారణాగమం నైవేద్యాలలో ప్రధానంగా అన్నం మరియు దుంపలు/కాయధాన్యాలు కాకుండా ఇతర శుద్ధమైన పదార్థాలకు ప్రాధాన్యత ఇస్తుంది.

*శుద్ధాన్నం (Pure Rice) కేవలం బియ్యం (బియ్యం గింజలు పగిలిపోకుండా, పవిత్రంగా వండినవి) ప్రధానంగా నివేదిస్తారు. ఇది ఉప్పు లేకుండా, పూర్తిగా తెల్లగా ఉండాలి.

*పాయసం (Sweet Porridge)

పరమాన్నం (పాలు, బియ్యం, బెల్లం లేదా పంచదార కలిపి వండినది) అత్యంత పవిత్రమైన నైవేద్యంగా భావిస్తారు.

*పాయసంలో నెయ్యి చేర్చడం శుభప్రదం.

*పంచామృతం

ఐదు పవిత్ర పదార్థాల మిశ్రమం పాలు, పెరుగు, నెయ్యి, తేనె, మరియు పంచదార/బెల్లం. దీనిని తరచుగా అభిషేకం తర్వాత శివుడికి నివేదిస్తారు.

*పాలు మరియు పాల ఉత్పత్తులు

క్షీరం (పాలు), దధి (పెరుగు), ఆజ్యం (నెయ్యి) నివేదన తప్పనిసరి.

* ఫలాలు (Fruits) అరటిపండ్లు (కదళీ ఫలం), కొబ్బరి, మామిడి, నారింజ వంటి సీజనల్ పండ్లను శుభ్రంగా కడిగి నివేదిస్తారు.

*పానీయాలు తేనె, చెరకు రసం (రుతువును బట్టి) మరియు శుద్ధమైన నీరు.

*కారణాగమం నిషేధాలు*

కారణాగమం అర్చనలో తామస పదార్థాలు మరియు కొన్ని సాధారణంగా ఉపయోగించే ఆహార పదార్థాలను కూడా నిషిద్ధంగా భావిస్తారు.

*ఉప్పు (లవణం) నైవేద్యం కోసం వండిన అన్నంలో ఉప్పు (లవణం) ఉపయోగించడం పూర్తిగా నిషేధం.

*కందమూలాలు ఉల్లిపాయలు, వెల్లుల్లి, క్యారెట్లు వంటి భూమి లోపల పెరిగే కందమూలాలను నివేదించరు.

*పులుపు: నిమ్మకాయ, చింతపండు వంటి పులుపు పదార్థాలు నైవేద్యంలో వాడరు.

*పసుపు మరియు మిరప వంటలలో సాధారణంగా వాడే పసుపు, మిరప పొడి వంటి ఘాటైన మసాలాలను నివేద్యానికి ఉపయోగించరు.

*మాంసాహారం: మాంసం, చేపలు, గుడ్లు పూర్తిగా నిషిద్ధం.

ముఖ్య ఉద్దేశం కారణాగమం, నైవేద్యాల ద్వారా శివుడికి శాంతి, శుద్ధి మరియు సాత్వికతను అందించాలని సూచిస్తుంది. అందుకే అన్ని నైవేద్యాలు పరిశుభ్రంగా, తాజావిగా, మరియు ఉప్పు-కారం-పులుపు లేకుండా, సాత్విక పద్ధతిలో తయారు చేయబడాలి.

************

*ముఖ్య అభిషేక ద్రవ్యాలు*

ఆగమాల ప్రకారం, సాధారణ పూజలు మరియు ప్రత్యేక ఉత్సవాలలో ఉపయోగించే ప్రధాన ద్రవ్యాలు ఈ విధంగా ఉన్నాయి

వర్గం ద్రవ్యం పేరు వివరణ మరియు ప్రాముఖ్యత

*జలం గంగాజలం (లేదా శుద్ధ జలం) అన్ని అభిషేకాలలో తప్పనిసరి. ఇది శుద్ధి మరియు పవిత్రతకు ప్రతీక.

*పంచగవ్యాలు గోక్షీరం (పాలు) దీర్ఘాయుష్షు, శాంతి మరియు సమృద్ధి కోసం.

*దధి (పెరుగు) బలం మరియు శ్రేయస్సు (సౌభాగ్యం) కోసం.

 * ఆజ్యం (నెయ్యి) జ్ఞానం, ముక్తి మరియు మోక్షం కోసం.

 

* గోమూత్రం (ఆవు మూత్రం) అంతర్గత మరియు బాహ్య శుద్ధి కోసం.

 

 *గోమయం (ఆవు పేడ) పాపాలను తొలగించడానికి మరియు సమస్త దోష నివారణ కోసం.

*పంచామృతాలు క్షీరం, దధి, ఆజ్యం (ఇవి పంచగవ్యాలలో కూడా ఉంటాయి)

 * మధువు (తేనె) మంచి ఆరోగ్యం, మధురమైన గళం కోసం.

* శర్కర (బెల్లం లేదా పంచదార) ఆనందం, ఆత్మ సంతృప్తి మరియు దుఃఖ నివారణ కోసం.

*ఇతర ప్రత్యేక అభిషేక ద్రవ్యాలు*

ఆగమాలలో ప్రత్యేక ఉత్సవాలు మరియు నైమిత్తిక పూజల కోసం అనేక ఇతర ద్రవ్యాలను కూడా నిర్దేశిస్తారు, వీటిని ద్రవ్యాభిషేకం అంటారు

*భస్మం (విభూతి) శివుడికి అత్యంత ప్రీతిపాత్రమైనది. ఇది వైరాగ్యం మరియు జ్ఞానాన్ని సూచిస్తుంది.

*చందనం (గంధం) సువాసన, శీతలం (చల్లదనం) మరియు శాంతిని ఇస్తుంది.

*పన్నీరు (Rose Water) సువాసన మరియు ఆహ్లాదం కోసం.

*పసుపు (హరిద్ర) శుభకార్యాలు, శక్తి మరియు మంగళకరం కోసం.

*కొబ్బరి నీరు (నారికేళ జలం) ఇది చాలా శుభ్రమైనదిగా, శుద్ధి చేసేదిగా భావిస్తారు.

*పండ్ల రసాలు చెరకు రసం (ఇక్షు రసం) లేదా ద్రాక్ష రసం. సంపద మరియు పుష్టి (పోషణ) కోసం.

*కుంకుమ పువ్వు (కేసరం) రంగు మరియు సువాసన కోసం, దైవ తేజస్సును పెంచుతుంది.

*ఆగమాల ప్రాధాన్యత*

కారణాగమం మరియు కామికాగమం వంటి ఆగమాలు అభిషేకం నిర్వహించే క్రమాన్ని (ఏ ద్రవ్యం తర్వాత ఏ ద్రవ్యం వాడాలి) మరియు మంత్రాలను చాలా కచ్చితంగా పాటిస్తాయి. అభిషేకం అనేది కేవలం ద్రవ్యాలను పోయడం కాదు, పరమేశ్వరుడికి ఆత్మ సమర్పణ చేసే ఒక అంతరంగ యజ్ఞంగా పరిగణించబడుతుంది.

**********

*ఆగమాలు హోమాలను ప్రధానంగా మూడు రకాలుగా విభజించి, వాటిని ఎప్పుడు నిర్వహించాలో స్పష్టంగా నిర్దేశిస్తాయి*

1. నిత్య హోమాలు (Daily Homas)

నిత్య హోమాలు ఆలయ శుద్ధి మరియు నిరంతర శక్తి ప్రవాహం కోసం ప్రతి రోజు తప్పనిసరిగా నిర్వహించబడతాయి.

హోమం పేరు ఎప్పుడు నిర్వహిస్తారు ఉద్దేశం

*నిత్య అగ్నిహోత్రం రోజుకు రెండు సార్లు – ఉదయం కాలసంధి పూజ సమయంలో మరియు సాయంత్రం సాయంకాల పూజ సమయంలో. ఆలయంలోని అగ్నిని నిరంతరం వెలిగించడం. పూజకు పూర్వం, హోమం ద్వారా మంత్రశక్తిని ఉత్తేజితం చేసి దైవానికి సమర్పించడం.

*తత్త్వ హోమం ప్రధాన ఉచ్చిత్కాల పూజ (మధ్యాహ్న పూజ)కు అనుబంధంగా. శివుని 36 తత్త్వాలను (భూమి నుండి శివం వరకు) ఆవాహన చేయడం మరియు శుద్ధి చేయడం.

*నైమిత్తిక హోమాలు (Occasional Homas)*

నైమిత్తిక హోమాలు ఒక ప్రత్యేకమైన సంఘటన, తిథి లేదా పండుగ సందర్భంలో నిర్దేశించిన విధి.

*కుంభాభిషేక హోమం* ప్రతి 12 సంవత్సరాలకు ఒకసారి లేదా ఆలయ పునరుద్ధరణ సమయంలో. ఇది మహా సంప్రోక్షణలో అత్యంత కీలకమైన భాగం. దేవతా శక్తిని ఆలయం నుండి తాత్కాలికంగా కలశంలోకి ఆవాహన చేసి, హోమం ద్వారా ఆ శక్తిని శుద్ధి చేసి, తిరిగి విగ్రహంలోకి ప్రతిష్ఠాపన చేస్తారు.

*శాంతి హోమం గ్రహణం (సూర్య/చంద్ర గ్రహణం) సమయంలో, ప్రకృతి వైపరీత్యాలు సంభవించినప్పుడు, లేదా అపశకునాలు (దుస్వప్నాలు, దోషాలు) కనిపించినప్పుడు. గ్రహణ సమయాల్లో ఏర్పడే అశుద్ధిని, దోషాలను తొలగించడానికి.

*మండల పూజ హోమం ఒక ప్రధాన ఉత్సవం లేదా ప్రతిష్ఠ జరిగిన తర్వాత 48 రోజులు (ఒక మండలం) పాటు ప్రతిరోజూ.

************

*కామ్య హోమాలు (Wish-Fulfilling Homas)*

కామ్య హోమాలు నిర్దిష్టమైన ప్రయోజనాలు లేదా భక్తుల కోరికల (కామ్యాలు) నెరవేర్పు కోసం ఆగమాల విధిగా చేస్తారు.

*రుద్ర హోమం అపమృత్యువు నివారణ, ఆరోగ్యం, మరియు పాప ప్రాయశ్చిత్తం కోసం. ఏకాదశ రుద్ర మంత్రాలను పఠిస్తూ శివుడిని ప్రసన్నం చేసుకోవడం. మహాశివరాత్రి వంటి పర్వదినాల్లో దీనికి ప్రాధాన్యత ఎక్కువ.

*మృత్యుంజయ హోమం దీర్ఘాయుష్షు మరియు తీవ్రమైన అనారోగ్యాల నివారణ కోసం. మృత్యుంజయ మంత్రాన్ని పఠిస్తూ శివుడిని (మృత్యువును జయించిన వానిగా) ఆరాధించడం.

*గణపతి హోమం ఏదైనా పూజ లేదా కార్యక్రమం ప్రారంభించే ముందు.

*హోమాలు అనేవి ఆగమాలలో చెప్పబడిన క్రియాపాద (ఆచరణాత్మక పూజలు) లోని అత్యంత ముఖ్యమైన అంశాలు, ఇవి దేవాలయానికి రక్షణ కవచంగా పనిచేస్తాయి.

*కళ్యాణోత్సవాలు ప్రధానంగా జరిగే సందర్భాలు* మరియు సమయాలు ఇక్కడ వివరించబడ్డాయి

1. ప్రధాన పండుగ రోజులు (Annual Festivals)

సంవత్సరంలో శివ కళ్యాణం జరిపేందుకు అత్యంత ప్రాధాన్యత ఇచ్చే సమయాలు ఇవి

*మహాశివరాత్రి (Maha Shivaratri)

ఎప్పుడు: మాఘ మాసం, బహుళ పక్ష చతుర్దశి తిథి రోజున రాత్రి వేళ.

శివపార్వతుల వివాహం జరిగిన ప్రధాన రాత్రిగా ఆగమాలు దీనిని పేర్కొంటాయి. ఈ రాత్రి నాలుగు జాములలో (కాలాలలో) లింగోద్భవ సమయానికి అనుగుణంగా ప్రత్యేక పూజలు మరియు కళ్యాణం నిర్వహిస్తారు.

 *ఫాల్గుణ మాసం (Phalguna Month)

ఎప్పుడు.ఫాల్గుణ మాసం, శుక్ల పక్ష చతుర్దశి లేదా పౌర్ణమి రోజున.

ఉత్తర భారతదేశంలోని కొన్ని సంప్రదాయాలు మరియు ఆగమాలు ఈ సమయాన్ని కూడా కళ్యాణ ఉత్సవానికి అనుకూలమైనదిగా పరిగణిస్తాయి.

 *తిరుకల్యాణం (దక్షిణ భారతంలో)

ఎప్పుడు: సాధారణంగా చిత్రై మాసం (ఏప్రిల్-మే)లో వచ్చే ఉత్తర నక్షత్రం రోజున కళ్యాణాన్ని నిర్వహిస్తారు.

 తమిళనాడులోని ఆగమ సంప్రదాయాలలో ఈ సమయానికి అత్యధిక ప్రాధాన్యత ఉంది.

*నెలసరి మరియు వారపు సందర్భాలు (Monthly & Weekly)*

ప్రతి నెల లేదా వారం శివుడిని కళ్యాణ రూపంలో ఆరాధించడానికి అనువైన కొన్ని తిథులు, వారాలు ఉన్నాయి

*మాస శివరాత్రి>ప్రతి నెల బహుళ చతుర్దశి నాడు రాత్రి వేళ.

*ప్రదోష కాలం: పౌర్ణమికి, అమావాస్యకు ముందు వచ్చే త్రయోదశి తిథి రోజున సాయంకాలం. ఈ సమయంలో శివపార్వతులు అత్యంత ఆనందంగా ఉంటారని, త్రిసంధ్యా సమయంగా భావించి కళ్యాణ రూపంలో ఆరాధిస్తారు.

*కామ్యార్థ ఉత్సవాలు (Wish-Fulfilling Events)*

భక్తుల కోరిక మేరకు లేదా ఆలయ శుద్ధి కోసం కళ్యాణోత్సవం నిర్వహిస్తారు

*గృహ దోష నివారణ గృహస్థుల జీవితంలో ఉన్న దాంపత్య దోషాలు లేదా వివాహ సంబంధిత సమస్యలు తొలగిపోవడానికి.

*సంపద మరియు సంతానం సంపద, మంచి సంతానం కోసం భక్తులు ప్రత్యేకంగా కోరినప్పుడు ఆగమ విధిగా కళ్యాణోత్సవాన్ని ఏర్పాటు చేస్తారు.

*********

*ఆగమాల నిబంధనలు (నిర్దేశాలు)*

కళ్యాణోత్సవాన్ని నిర్వహించేటప్పుడు ఆగమాలు ఈ క్రింది వాటిని స్పష్టంగా నిర్దేశిస్తాయి

*శుద్ధి కళ్యాణ వేదిక, అర్చకులు మరియు పాల్గొనే భక్తులు అత్యంత శుభ్రతతో ఉండాలి.

*అలంకరణ.శివపార్వతుల మూర్తులను లేదా ఉత్సవ విగ్రహాలను పట్టు వస్త్రాలు, మంగళ ద్రవ్యాలు, ఆభరణాలు, మరియు పుష్పమాలలతో అత్యంత ఆకర్షణీయంగా అలంకరించాలి.

*సంకల్పం లోక కళ్యాణం మరియు యజమాని (ఆలయం/భక్తుడు) యొక్క ఉద్దేశ్యాలు హోమ సంకల్పంలో స్పష్టంగా చెప్పబడాలి.

*కళ్యాణోత్సవం అనేది శివపార్వతుల కలయిక ద్వారా సృష్టికి జీవాన్ని అందించే దివ్యమైన చర్యగా శైవ ఆగమాలు భావిస్తాయి. 

మహాదేవ మహాదేవ మహాదేవ 

*రాళ్ళబండి శర్మ* 🙏🙏🙏🙏